Postępowanie w razie wypadku przy pracy

Podstawowe obowiązki pracodawcy związane z wypadkami przy pracy określa art. 234 § 1 K.p. Przepis ten obliguje pracodawcę do: podjęcia w razie wypadku przy pracy niezbędnych działań eliminujących lub ograniczających zagrożenie, zapewnienia pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, ustalenia w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyn wypadku oraz zastosowania odpowiednich środków zapobiegających podobnym wypadkom.

Pracodawca jest obowiązany niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować karą grzywny w wysokości od 1.000 zł do 30.000 zł, a nawet karą ograniczenia wolności.

Szczegółowe zasady postępowania powypadkowego określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 105, poz. 870), dalej rozporządzenie powypadkowe. Zgodnie z § 4 i 5 tego aktu prawnego, okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracownik służby bhp oraz społeczny inspektor pracy. U pracodawcy, który nie ma obowiązku tworzenia takiej służby, w skład zespołu powypadkowego zamiast pracownika służby bhp wchodzi pracodawca lub pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu pracodawca powierzył wykonywanie zadań służby bhp, albo specjalista spoza zakładu pracy. U pracodawcy, u którego nie działa społeczna inspekcja pracy, w skład zespołu powypadkowego zamiast społecznego inspektora pracy, jako członek zespołu, wchodzi przedstawiciel pracowników posiadający aktualne zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w zakresie bhp, zgodnie z przepisami dotyczącymi szkoleń w dziedzinie bhp.

Jeżeli pracodawca nie może dopełnić obowiązku utworzenia zespołu powypadkowego w składzie dwuosobowym, ze względu na zbyt małą liczbę zatrudnionych pracowników, okoliczności i przyczyny wypadku ustala zespół powypadkowy, w skład którego wchodzi pracodawca oraz specjalista spoza zakładu pracy (§ 6 rozporządzenia powypadkowego).

Do czasu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku, pracodawca ma obowiązek zabezpieczenia miejsca wypadku w sposób wykluczający:

• dopuszczenie do miejsca wypadku osób niepowołanych,
• uruchamianie bez koniecznej potrzeby maszyn i innych urządzeń technicznych, które w związku z wypadkiem zostały unieruchomione,
• dokonywanie zmian w położeniu maszyn i innych urządzeń technicznych, jak również zmian w położeniu innych przedmiotów, które spowodowały wypadek lub pozwalają odtworzyć jego okoliczności.

Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza - nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, według wzoru stanowiącego załącznik do rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. poz. 1071).

W przypadku stwierdzenia w protokole powypadkowym, że wypadek nie jest wypadkiem przy pracy albo że zachodzą okoliczności, które mogą mieć wpływ na prawo pracownika do świadczeń przysługujących z tytułu wypadku, zespół powypadkowy jest obowiązany szczegółowo uzasadnić i wskazać dowody stanowiące podstawę takiego stwierdzenia (§ 12 ust. 1 rozporządzenia powypadkowego).

Jak długo należy przechowywać dokumentację powypadkową?

Dokumentacja powypadkowa (protokoły ustalenia okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy, notatki z oględzin miejsca wypadku, notatki z wysłuchania poszkodowanego i świadków zdarzenia itp.) powinna być przechowywana przez 10 lat (art. 234 § 3¹ K.p.).

Uwaga! W przypadku osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenia) tryb postępowania oraz wzór dokumentacji powypadkowej określają przepisy rozporządzenia Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z dnia 23 stycznia 2022 r. w sprawie trybu uznawania zdarzenia powstałego w okresie ubezpieczenia wypadkowego za wypadek przy pracy, kwalifikacji prawnej zdarzenia, wzoru karty wypadku i terminu jej sporządzenia (Dz. U. poz. 223).