Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy

Przepisy bhp obligują pracodawcę do zapewnienia, aby budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje się pomieszczenia pracy, była wykonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania bhp. Obiekt budowlany, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinien spełniać wymagania dotyczące bhp, a przebudowa obiektu budowlanego, w którym znajdują się pomieszczenia pracy, powinna uwzględniać poprawę warunków bhp (art. 213 K.p.). Pracodawca jest również obowiązany zapewniać pomieszczenia pracy odpowiednie do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych pracowników, a także utrzymywać obiekty budowlane i znajdujące się w nich pomieszczenia pracy, a także tereny i urządzenia z nimi związane w stanie zapewniającym bezpieczne i higieniczne warunki pracy (art. 214 K.p.).

Przepisem szczegółowym regulującym kwestie pomieszczeń pracy jest rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1225 z późn. zm.), natomiast wymagania z zakresu bhp zostały określone w rozporządzeniu w sprawie ogólnych przepisów bhp.

Szczegółowe wymogi w zakresie pomieszczeń pracy dotyczą w szczególności: powierzchni, wysokości pomieszczeń, oświetlenia, ogrzewania i wentylacji, organizacji stanowisk pracy, a także transportu wewnętrznego i magazynowania. Wymogi te są uzależnione w szczególności od zagrożeń występujących w pomieszczeniach danego zakładu pracy.

Czy można zorganizować stanowisko pracy biurowej w pomieszczeniu, w którym nie ma okien, natomiast zastosowano szklane drzwi z pomieszczenia sąsiedniego z oknami, przez które dociera światło dzienne?

Zgodnie z § 25 rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bhp, w pomieszczeniach stałej pracy (a więc w takich, w których łączny czas przebywania tego samego pracownika w ciągu jednej doby przekracza 4 godz.), należy zapewnić oświetlenie dzienne, chyba że jest to niemożliwe lub niewskazane ze względu na technologię produkcji, a na stosowanie oświetlenia wyłącznie elektrycznego pracodawca uzyskał zgodę właściwego państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego wydaną w porozumieniu z okręgowym inspektorem pracy.

Wydaje się zatem, że rozwiązanie opisane w pytaniu nie wypełni ww. obowiązku zapewnienia światła dziennego. Organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej może nie mieć w tej sytuacji podstaw do wydania decyzji polegającej na odstępstwie od wymagań prawnych z uwagi na to, że w analizowanym przypadku pomieszczenie biurowe nie jest pomieszczeniem produkcyjnym. Tym samym brak oświetlenia nie ma związku z technologią produkcji.

Czy w pomieszczeniu biurowym powinna być zapewniona wentylacja grawitacyjna?

Stosownie do postanowień § 32 ust. 1 rozporządzenia w sprawie bhp, w pomieszczeniach pracy powinna być zapewniona wymiana powietrza wynikająca z potrzeb użytkowych i funkcji tych pomieszczeń, bilansu ciepła i wilgotności oraz zanieczyszczeń stałych i gazowych.

Szczegółowe wymagania dotyczące kwestii technicznych, jakie powinny spełniać obiekty budowlane, w tym te związane z wentylacją, zostały określone w przepisach rozdziału 6 (Wentylacja i klimatyzacja), działu IV (Wyposażenie techniczne budynków) rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Zgodnie z § 147 ust. 1-3 tego aktu prawnego, wentylacja i klimatyzacja powinny zapewniać odpowiednią jakość środowiska wewnętrznego, w tym wielkość wymiany powietrza, jego czystość, temperaturę, wilgotność względną, prędkość ruchu w pomieszczeniu, przy zachowaniu przepisów odrębnych i wymagań Polskich Norm dotyczących wentylacji, a także warunków bezpieczeństwa pożarowego i wymagań akustycznych określonych w rozporządzeniu. Wentylację mechaniczną lub grawitacyjną należy zapewnić w pomieszczeniach przeznaczonych na pobyt ludzi, w pomieszczeniach bez otwieranych okien, a także w innych pomieszczeniach, w których ze względów zdrowotnych, technologicznych lub bezpieczeństwa konieczne jest zapewnienie wymiany powietrza. Z kolei klimatyzację należy stosować w pomieszczeniach, w których ze względów użytkowych, higienicznych, zdrowotnych lub technologicznych konieczne jest utrzymywanie odpowiednich parametrów powietrza wewnętrznego określonych w przepisach odrębnych i w Polskiej Normie dotyczącej parametrów obliczeniowych powietrza wewnętrznego.

Zgodnie z § 148 ust. 1-2 omawianego rozporządzenia, wentylację mechaniczną wywiewną lub nawiewno-wywiewną należy stosować w budynkach wysokich i wysokościowych oraz w innych budynkach, w których zapewnienie odpowiedniej wymiany powietrza nie jest możliwe za pomocą wentylacji grawitacyjnej lub wentylacji hybrydowej. W pozostałych budynkach może być stosowana wentylacja grawitacyjna lub wentylacja hybrydowa. W pomieszczeniu, w którym jest zastosowana wentylacja mechaniczna lub klimatyzacja, nie można stosować wentylacji grawitacyjnej ani wentylacji hybrydowej. Wymaganie to nie dotyczy pomieszczeń z urządzeniami klimatyzacyjnymi niepobierającymi powietrza zewnętrznego.

Przepisy bhp obligują pracodawcę, aby w pomieszczeniach biurowych, w których wykonywana jest praca związana z obsługą komputera, zapewnił on temperaturę nie niższą niż 18°C oraz odpowiednią wilgotność powietrza (w praktyce 40-60%).

Mając na uwadze powyższe, przepisy bhp nie nakładają na pracodawcę bezpośredniego obowiązku zapewnienia w pomieszczeniach biurowych wentylacji grawitacyjnej, natomiast obligują go do zapewnienia odpowiedniej temperatury, wilgotności oraz wymiany powietrza.