Medycyna pracy

Służba medycyny pracy jako wyodrębniony dział opieki medycznej została powołana w celu ochrony zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków związanych ze środowiskiem pracy i sposobem jej wykonywania, a także w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w tym kontroli zdrowia pracujących.

Zadania służby medycyny pracy wykonują: lekarze, pielęgniarki, psycholodzy i inne osoby o kwalifikacjach zawodowych niezbędnych do wykonywania wielodyscyplinarnych zadań tej służby. Natomiast jednostkami organizacyjnymi służby medycyny pracy są:

• podmioty wykonujące działalność leczniczą w celu sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, z wyłączeniem pielęgniarek i położnych wykonujących zawód w formach określonych odrębnymi przepisami,
   
• wojewódzkie ośrodki medycyny pracy.

Służba medycyny pracy jest właściwa do realizowania zadań m.in. z zakresu:

1) ograniczania szkodliwego wpływu pracy na zdrowie, w szczególności przez:

• współdziałanie z pracodawcą w procesach rozpoznawania i oceny czynników występujących w środowisku pracy oraz sposobów wykonywania pracy mogących mieć ujemny wpływ na zdrowie,
   
• współdziałanie z pracodawcą w procesach rozpoznawania i oceny ryzyka zawodowego w środowisku pracy oraz informowanie pracodawców i pracujących o możliwości wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych będących jego następstwem,
   
• udzielanie pracodawcom i pracującym porad w zakresie organizacji pracy, ergonomii, fizjologii i psychologii pracy;

2) sprawowania profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w szczególności przez:

• wykonywanie badań wstępnych, okresowych i kontrolnych przewidzianych w Kodeksie pracy,
   
• orzecznictwo lekarskie do celów przewidzianych w Kodeksie pracy i w przepisach wydanych na jego podstawie,
   
• ocenę możliwości wykonywania pracy lub pobierania nauki uwzględniającą stan zdrowia i zagrożenia występujące w miejscu pracy lub nauki,
   
• prowadzenie działalności konsultacyjnej, diagnostycznej i orzeczniczej w zakresie patologii zawodowej,
   
• prowadzenie czynnego poradnictwa w stosunku do chorych na choroby zawodowe lub inne choroby związane z wykonywaną pracą,
   
• monitorowanie stanu zdrowia osób pracujących zaliczanych do grup szczególnego ryzyka,
   
• wykonywanie badań umożliwiających wczesną diagnostykę chorób zawodowych i innych chorób związanych z wykonywaną pracą;

3) organizowania i udzielania pierwszej pomocy medycznej w nagłych zachorowaniach i wypadkach, które wystąpiły w miejscu pracy;

4) inicjowania działań pracodawców na rzecz ochrony zdrowia pracowników i udzielania pomocy w ich realizacji, a w szczególności w zakresie:

• informowania pracowników o zasadach zmniejszania ryzyka zawodowego,
   
• wdrażania zasad profilaktyki zdrowotnej u pracowników należących do grup szczególnego ryzyka,
   
• tworzenia warunków do prowadzenia rehabilitacji zawodowej,
   
• wdrażania programów promocji zdrowia,
   
• organizowania pierwszej pomocy przedmedycznej;

5) prowadzenia analiz stanu zdrowia pracowników, a zwłaszcza występowania chorób zawodowych i ich przyczyn oraz przyczyn wypadków przy pracy;

6) gromadzenia, przechowywania i przetwarzania informacji o narażeniu zawodowym, ryzyku zawodowym i stanie zdrowia osób objętych profilaktyczną opieką zdrowotną.

Służba medycyny pracy realizuje zadania nie tylko wobec pracowników i osób pozostających w stosunku służbowym oraz wykonujących pracę nakładczą, ale również wobec kandydatów do szkół ponadgimnazjalnych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów tych szkół, studentów oraz słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych, którzy w trakcie praktycznej nauki zawodu są narażeni na działanie czynników szkodliwych, uciążliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia, także w stosunku do osób świadczących pracę w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub wykonujących pracę w ramach kary ograniczenia wolności.

Profilaktyczną opieką zdrowotną służby medycyny pracy mogą być objęte na ich wniosek także inne osoby, w tym osoby prowadzące działalność gospodarczą na własny rachunek i osoby z nimi współpracujące.

Powinnością pracodawców wynikającą z ustawy jest zawieranie umów z jednostkami służby medycyny pracy o przeprowadzanie badań profilaktycznych pracowników oraz o inne świadczenia zdrowotne. Koszty przeprowadzania wymienionych badań oraz profilaktycznej opieki zdrowotnej niezbędnej ze względu na warunki pracy ponoszą pracodawcy, na zasadach określonych w Kodeksie pracy i przepisach wydanych na jego podstawie.

Regulacje prawne:

• ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 125, poz. 1317 z późn. zm.).