Chemiczne substancje i mieszaniny

Substancje chemiczne zwane "substancjami" są to pierwiastki chemiczne i ich związki w stanie, w jakim występują w przyrodzie lub zostają uzyskane za pomocą procesu produkcyjnego, ze wszystkimi dodatkami wymaganymi do zachowania ich trwałości, oprócz rozpuszczalników, które można oddzielić bez wpływu na stabilność i skład substancji oraz wszystkimi zanieczyszczeniami powstałymi w wyniku zastosowanego procesu produkcyjnego.

Pojęcie mieszanina jest jednym z podstawowych pojęć używanych w aktach prawnych Unii Europejskiej dotyczących bezpieczeństwa używania, oznakowania, klasyfikacji chemikaliów. W rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, mieszanina została zdefiniowana jako "mieszanina lub roztwór składające się z dwóch lub większej liczby substancji".

W rozumieniu ustawy z dnia 25 lutego 2011 r. substancjami niebezpiecznymi i mieszaninami niebezpiecznymi są substancje i mieszaniny zaklasyfikowane co najmniej do jednej z poniższych kategorii:

1) substancje i mieszaniny o właściwościach wybuchowych,

2) substancje i mieszaniny o właściwościach utleniających,

3) substancje i mieszaniny skrajnie łatwopalne,

4) substancje i mieszaniny wysoce łatwopalne,

5) substancje i mieszaniny łatwopalne,

6) substancje i mieszaniny bardzo toksyczne,

7) substancje i mieszaniny toksyczne,

8) substancje i mieszaniny szkodliwe,

9) substancje i mieszaniny żrące,

10) substancje i mieszaniny drażniące,

11) substancje i mieszaniny uczulające,

12) substancje i mieszaniny rakotwórcze,

13) substancje i mieszaniny mutagenne,

14) substancje i mieszaniny działające szkodliwie na rozrodczość,

15) substancje i mieszaniny niebezpieczne dla środowiska.

Substancjami stwarzającymi zagrożenie i mieszaninami stwarzającymi zagrożenie są substancje i mieszaniny należące co najmniej do jednej z klas zagrożenia wymienionych w częściach 2-5 załącznika I do rozporządzenia nr 1272/2008.

Ponadto jest zabronione stosowanie substancji niebezpiecznej, mieszaniny niebezpiecznej, substancji stwarzającej zagrożenie lub mieszaniny stwarzającej zagrożenie bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i mieszanin oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem. Powyższe substancje można w praktyce stosować pod warunkiem zapewnienia pracownikom środków gwarantujących ochronę ich zdrowia i życia. W razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji chemicznych, ich mieszanin, pracodawca zastępuje te substancje chemiczne, ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne mniej szkodliwymi dla zdrowia lub stosuje inne dostępne środki ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Powinnością pracodawcy jest rejestrowanie wszystkich rodzajów prac w kontakcie z substancjami chemicznymi, ich mieszaninami, a także prowadzenie rejestru pracowników zatrudnionych przy tych pracach na zasadach określonych rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r.

Regulacje prawne:

• rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniającego i uchylającego dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dz. Urz. UE L 353 z 31.12.2008, str. 1), zwane rozporządzeniem nr 1272/2008,
   
• art. 221-222 K.p.,
   
• § 91-104 ogólnych przepisów bhp,
   
• ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz. U. nr 63, poz. 322 ze zm.),
   
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2012 r. w sprawie oznakowania opakowań substancji niebezpiecznych i mieszanin niebezpiecznych oraz niektórych mieszanin (Dz. U. poz. 445 ze zm.),
   
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 lipca 2012 r. w sprawie substancji chemicznych, ich mieszanin, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. poz. 890),
   
• rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2012 r. w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i ich mieszanin (Dz. U. poz. 1018 ze zm.).