Przeprowadzanie szkoleń bhp i wyjątki od obowiązku ich odbycia

1) Zatrudniamy pracownika na stanowisku programisty. Czy możemy to stanowisko zakwalifikować jako pracę administracyjno-biurową i odstąpić od szkoleń okresowych bhp?

Pracę programisty, przy założeniu, że jest ona wykonywana stacjonarnie i "przy biurku" można, naszym zdaniem, zaliczyć do prac administracyjno-biurowych (z naciskiem na pracę biurową). Przy tego rodzaju pracach istnieje możliwość odstąpienia od szkoleń okresowych bhp, zarówno na podstawie Kodeksu pracy, jak i regulacji antycovidowych.

Obowiązek odbywania szkoleń okresowych bhp generalnie ciąży na wszystkich pracownikach, jednak od 1 stycznia 2019 r. szkolenie to nie jest wymagane wobec pracowników administracyjno-biurowych - pod warunkiem, że rodzaj przeważającej działalności pracodawcy (w rozumieniu przepisów o statystyce publicznej) znajduje się w grupie działalności, dla której ustalono maksymalnie trzecią kategorię ryzyka. Ustala się ją na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. z 2019 r. poz. 757 ze zm.). Jeżeli w pewnym momencie rodzaj przeważającej działalności pracodawcy zostanie zakwalifikowany do wyższej niż trzecia kategorii ryzyka, okresowe szkolenie bhp dla pracowników administracyjno-biurowych należy przeprowadzić w ciągu 6 miesięcy od dnia ustalenia tej wyższej kategorii. W taki sam sposób pracodawca musi postąpić w sytuacji, gdy konieczność odbywania szkoleń okresowych (nawet przy niższej niż trzecia kategorii ryzyka) zostanie ustalona na podstawie oceny ryzyka zawodowego na stanowiskach administracyjno-biurowych (art. 237³ § 2² i 2³ K.p.).

Przepisy Kodeksu pracy nie definiują poszczególnych rodzajów prac, w tym prac administracyjno-biurowych. Prace tego rodzaju nie są jednak zastrzeżone do wykonywania zadań wyłącznie administracyjnych. Jak można przeczytać na stronie Centralnego Instytutu Ochrony Pracy-Państwowego Instytutu Badawczego (www.ciop.pl):

"(...) terminem "praca biurowa" obejmuje się różnorodne zawody związane z pracą umysłową o różnym stopniu skomplikowania, od prostych rutynowych prac, niewymagających dużego intelektualnego zaangażowania, do prac twórczych, o dużym stopniu odpowiedzialności. Ten typ pracy dominuje w bankach, giełdach, firmach ubezpieczeniowych, prawniczych, notarialnych, podatkowych, doradczych, informatycznych, administracji państwowej itp. Cechą charakterystyczną pracy biurowej jest jej niematerialny produkt, który powstaje w procesie zbierania i przetwarzania informacji. Zbieranie i przetwarzanie informacji jest podstawą różnego typu utworów, decyzji i prognoz.

Z ergonomicznego punktu widzenia, wszystkie prace biurowe, niezależnie od ich merytorycznych celów, można scharakteryzować jako prace umysłowe, wykonywane w pozycji siedzącej. (...)"

W naszej ocenie, praca programisty (zakładamy, że chodzi tu o osobę pracującą przy tworzeniu programów komputerowych) ma charakter biurowy. To pozwala na skorzystanie z wyjątku od obowiązku wykonywania szkoleń okresowych bhp przewidzianego w art. 237³ § 2² K.p., przy spełnieniu warunku dotyczącego rodzaju przeważającej działalności pracodawcy.

W okresie obowiązywania stanu epidemii (lub stanu zagrożenia epidemicznego) wprowadzonego w związku z COVID-19, pracodawca nie musi przeprowadzać szkoleń okresowych bhp, bez względu na rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika.

Zgodnie z art. 12e ust. 2 ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r. poz. 1842 ze zm.), dalej: specustawy, w przypadku, gdy termin przeprowadzenia szkolenia okresowego bhp lub bezpieczeństwa i higieny służby przypada w:

• okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii lub
• w okresie 30 dni od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii

termin ten wydłuża się do 60. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Przepisy specustawy nie uzależniają zwolnienia z obowiązku przeprowadzenia okresowych szkoleń bhp od rodzaju pracy wykonywanej przez pracownika, czy warunków panujących na danym stanowisku pracy. Wyjątek od powyższego obowiązku, przewidziany w art. 12e specustawy, dotyczy więc ogółu stanowisk pracy.

2) Od kilku lat zatrudniamy pracownika na stanowisku dozorcy w ramach pełnego etatu. Planujemy zmienić mu umowę o pracę w ten sposób, że wprowadzimy do niej dodatkowe stanowisko pracy (pomocnik magazyniera) i na każde stanowisko przeznaczymy pół etatu. Pracownik odbył szkolenie wstępne bhp na stanowisku dozorcy. Czy będziemy musieli je przeprowadzić również w odniesieniu do stanowiska magazyniera?

Naszym zdaniem tak. Każda osoba zatrudniona na podstawie stosunku pracy musi odbyć szkolenie wstępne bhp. Szkolenia te przypisane są do danego stanowiska pracy. Pracodawca może zaniechać przeprowadzenia szkolenia wstępnego tylko wtedy, gdy bezpośrednio po zakończeniu danej umowy o pracę ponownie zatrudni tego samego pracownika na tym samym stanowisku pracy (art. 237³ K.p.). Poprzez analogię można uznać, że w razie podjęcia przez pracownika pracy na dwóch lub więcej stanowiskach, wstępne szkolenie bhp trzeba przeprowadzić na każdym stanowisku, które różni się charakterem lub warunkami pracy od pozostałych (tak jak drugie stanowisko pracy wymienione w pytaniu).