Warunki zwolnienia z obowiązku przeprowadzania badań wstępnych pracownika-kierowcy

Czy należy skierować na badania wstępne pracownika-kierowcę, ponownie przyjmowanego do pracy po trwającej 31 dni przerwie w zatrudnieniu? Nadmieniamy, że pracownik kilka miesięcy temu przeszedł badania okresowe, według których jest nadal zdolny do pracy.

Na pytanie Czytelnika nie możemy udzielić jednoznacznej odpowiedzi, ponieważ z jego treści nie wynika czy pracownik jest kierowcą, do którego mają zastosowanie przepisy ustawy o transporcie drogowym. Jeśli tak jest, to ważne badania okresowe zwalniają pracodawcę z tego obowiązku. W innym przypadku spełnienie tego warunku nie wystarczy.

Stosownie do art. 2 pkt 21 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.) kierowcą jest osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym lub motorowerem. Ze względu na charakter pracy oraz obowiązki pracodawcy, kierowców można podzielić na dwie grupy, tj. objętych i nieobjętych ustawą z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1414 z późn. zm.).

Do pierwszej grupy zalicza się osoby prowadzące pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony albo przeznaczone konstrukcyjnie do przewozu więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. O ile osoby te wykonują przewozy drogowe o zakresie i częstotliwości ich badań profilaktycznych decydują przepisy ustawy o transporcie drogowym. Druga grupa obejmuje pozostałych kierowców. W ich przypadku badania profilaktyczne wykonywane są na zasadach określonych w art. 229 K.p.

Zwracamy uwagę! Bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu żaden pracownik nie może być dopuszczony do pracy (art. 229 § 4 K.p.). Pracodawca jest zobowiązany skierować na badania wstępne wszystkie osoby przyjmowane do pracy oraz pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska i innych pracowników przenoszonych na stanowiska, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe (art. 229 § 1 K.p.).

Od tej zasady są jednak wyjątki. Badaniom wstępnym nie podlegają osoby:

• przyjmowane ponownie do pracy u tego samego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy z tym pracodawcą,
   
• przyjmowane do pracy u innego pracodawcy na dane stanowisko w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniego stosunku pracy, jeżeli przedstawią pracodawcy aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania lekarskie, a pracodawca ten stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy, z wyłączeniem osób przyjmowanych do wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych; przepis ten stosuje się odpowiednio w razie przyjmowania do pracy osoby pozostającej jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą (art. 229 § 1¹ i 1² K.p.).

W przypadku zatrudnienia u innego pracodawcy zwolnienie ze wstępnych badań lekarskich dotyczy tylko tych orzeczeń, które zostały wydane po 31 marca br. na podstawie skierowania wystawionego nie wcześniej niż 1 kwietnia br.

Zakres i częstotliwość przeprowadzania badań profilaktycznych dla kierowców objętych ustawą o transporcie drogowym wynika z art. 39j i 39k. Muszą one być wykonywane co 5 lat do ukończenia przez kierowcę 60. roku życia, a później co 30 miesięcy. Przy ponownym zatrudnieniu nie ma potrzeby ich powtarzania (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 14 kwietnia 2008 r., sygn. akt VI SA/Wa 2241/07).

W ich skład oprócz badań lekarskich wykonywanych w zakresie i na zasadach określonych w art. 229 K.p. wchodzą też badania lekarskie, których celem jest ustalenie istnienia lub braku przeciwwskazań zdrowotnych do kierowania pojazdami, zgodnie z rozdziałem 12 ustawy o kierujących pojazdami oraz badania psychologiczne, w zakresie i na zasadach określonych dla kierowców w rozdziale 13 tej ustawy.

Ponieważ wśród badań wykonywanych na podstawie ustawy o transporcie drogowym mieszczą są również badania wskazane w Kodeksie pracy kierowca zawodowy nie musi ich dublować.

Spełnienie przez przedsiębiorcę lub przez inny podmiot wykonujący przewóz drogowy obowiązku skierowania na badania lekarskie i psychologiczne uznaje się za równoznaczne ze spełnieniem obowiązków pracodawcy w zakresie wykonywania wstępnych i okresowych badań lekarskich, o których mowa w art. 229 § 1 i 2 K.p. (art. 39l ust. 3 ustawy o transporcie drogowym).

Pracodawca wystawił w dniu 8 kwietnia 2015 r. pracownikowi-kierowcy samochodu dostawczego poniżej 3,5 tony skierowanie na badania okresowe. Pracownik po przeprowadzeniu badań przedstawił orzeczenie o braku przeciwwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na tym stanowisku. Załóżmy, że z dniem 30 czerwca 2015 r. umowa o pracę z tym pracownikiem uległa rozwiązaniu w związku z przejściem na emeryturę i że pracodawca zamierza ponownie zatrudnić tego pracownika na dotychczas zajmowanym przez niego stanowisku od 1 sierpnia 2015 r. Pracodawca będzie musiał wysłać tę osobę na badania wstępne, ponieważ przerwa między rozwiązaniem umowy, a ponownym przyjęciem do pracy wyniesie 31 dni.

Gdyby pracownik był objęty ustawą o transporcie drogowym, to orzeczenie wydane po przeprowadzeniu badań, na które został skierowany 8 kwietnia br., nadal byłoby ważne. Kolejne badania okresowe kierowca musiałby, ze względu na swój wiek, przejść za 30 miesięcy, licząc od kwietnia br. Spełnienie wymagań dotyczących braku przeciwwskazań do wykonywania pracy na stanowisku kierowcy potwierdza również uzyskany przez kierowcę wpis w prawie jazdy.