Kierowanie kandydatów do pracy i pracowników na badania profilaktyczne

Czy pracodawca samodzielnie kieruje do lekarzy specjalistów kandydatów do pracy lub pracowników podlegających badaniom lekarskim?

Nie, pracodawca kieruje na badania profilaktyczne w ramach umowy zawartej z jednostką medycyny pracy, podając w skierowaniu wszystkie niezbędne informacje. Ewentualne badania pomocnicze u lekarzy specjalistów zleca lekarz orzekający.

Każdy pracodawca, bez względu na stan zatrudnienia, jest zobowiązany do zapewnienia swoim pracownikom profilaktycznej opieki zdrowotnej. W tym celu zawiera umowę z podstawową jednostką służby medycyny pracy o przeprowadzanie badań pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne wynikające z ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz. U. z 2004 r. nr 125, poz. 1317 z późn. zm.). Zadaniem tej służby jest ochrona zdrowia pracujących przed wpływem niekorzystnych warunków środowiska pracy oraz sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi, w tym kontrola ich zdrowia, która odbywa się przede wszystkim w ramach badań profilaktycznych. Badania te są przeprowadzane na podstawie skierowania pracodawcy, który ma bezwzględny obowiązek kierowania kandydata do pracy na wstępne badania lekarskie, a pracowników na badania okresowe i kontrolne. Przy czym badaniom wstępnym nie podlegają osoby przyjmowane ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.

Zakres profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich, tzw. badań profilaktycznych, a także tryb ich przeprowadzania oraz sposób dokumentowania i kontroli określają przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. nr 69, poz. 332 z późn. zm.), dalej rozporządzenia. W myśl przepisu § 4 rozporządzenia badanie profilaktyczne przeprowadza się na podstawie skierowania wydanego przez pracodawcę. W treści skierowania pracodawca jest obowiązany podać rodzaj badania (wstępne, okresowe, kontrolne) oraz:

• w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy - stanowisko pracy, na którym osoba ta ma być zatrudniona; w tym przypadku pracodawca może wskazać w skierowaniu dwa lub więcej stanowisk pracy, w kolejności odpowiadającej potrzebom zakładu,
   
• w przypadku pracowników - stanowisko pracy, na którym pracownik jest zatrudniony,
   
• informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych oraz aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

Jak wyjaśnił Departament Nadzoru i Kontroli Głównego Inspektoratu Pracy w piśmie nadesłanym do naszego Wydawnictwa w dniu 14 stycznia 2013 r. w sprawie stosowania profilaktycznej opieki zdrowotnej przez pracodawcę (znak pisma: GNN-93-0503-7/12): "(…) O zakresie i częstotliwości badań decyduje lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną, biorąc pod uwagę informacje o czynnikach szkodliwych i uciążliwych podane przez pracodawcę w skierowaniu oraz odpowiednie zapisy »Wskazówek metodycznych w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników« stanowiących załącznik do rozporządzenia (…)". Pracodawca kieruje zatem pracownika (kandydata) jedynie do jednostki medycyny pracy. Zakres badań i ewentualny udział w tych badaniach lekarzy specjalistów danych dziedzin medycyny określa lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne. Co istotne, specjalistyczne badania konsultacyjne oraz badania dodatkowe stanowią część badania profilaktycznego. Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne powinien w tym zakresie korzystać z zaleceń dotyczących postępowania lekarskiego w stosunku do pracowników poddanych określonym narażeniom, upowszechnianych przez jednostki badawczo-rozwojowe w dziedzinie medycyny pracy. Ocena zagrożeń jest dokonywana na podstawie przekazywanej przez pracodawcę informacji o występowaniu czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych, w tym również o aktualnych wynikach badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących na stanowiskach pracy.

Lekarz przeprowadzający badanie profilaktyczne może wyznaczyć krótszy termin następnego badania, niż określony we wskazówkach metodycznych, jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne dla prawidłowej oceny stanu zdrowia pracownika. Profilaktyczne badania pracowników przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy, a za czas niewykonywania pracy zachowują oni prawo do wynagrodzenia.

Badanie profilaktyczne kończy się orzeczeniem lekarskim stwierdzającym brak przeciwwskazań zdrowotnych albo przeciwwskazania zdrowotne do pracy na określonym stanowisku pracy.

Pracownik, który ma być zatrudniony przy pracy na wysokości powyżej 3 m w celu przeprowadzenia badań wstępnych powinien otrzymać jedno ogóle skierowanie do jednostki medycyny pracy, z którą zawarto umowę, zawierające wszystkie wymagane informacje. Jak wynika ze wskazówek metodycznych zawartych w załączniku do rozporządzenia w ramach badań profilaktycznych przejdzie badania ogólne oraz neurologiczne, okulistyczne i otolaryngologiczne z oceną stanu błędników, na które zostanie skierowany przez lekarza przeprowadzającego badanie.

Zakres badań pomocniczych pozostawiono w gestii lekarza wydającego orzeczenie. Wskazówki metodyczne określają, że wady wzroku wymagające stałego noszenia szkieł korekcyjnych (nie dotyczy soczewek kontaktowych) stanowią przeciwwskazanie do zatrudnienia na tym stanowisku. Natomiast w kwestii częstotliwości badań na wskazanym stanowisku określają, że badania okresowe powinny być wykonywane co 2 do 3 lat, a powyżej 50 roku życia co roku.