Skutki wykonywania pracy na zewnątrz zimą i związane z tym obowiązki pracodawcy

Jesteśmy przedsiębiorstwem budowlanym. Nasi pracownicy zazwyczaj wykonują swoje czynności na zewnątrz, także zimą. Jakie zagrożenia są związane z pracą w niskich temperaturach i jak im zapobiegać? Jakie obowiązki spoczywają na pracodawcy, którego pracownicy wykonują pracę w warunkach zimowych?

Wykonywanie pracy na zewnątrz w zimie powoduje narażenie pracownika na niskie temperatury otoczenia, wietrzną pogodę oraz pracę w mokrym ubraniu, co może skutkować: hipotermią, powstaniem odmrożeń, odmrozinami, powstaniem schorzenia zwanego stopą okopową, odwodnieniem oraz zapaleniem górnych dróg oddechowych.

Z hipotermią mamy do czynienia w sytuacji, gdy ciało człowieka utraci ciepło i dojdzie do spadku jego temperatury poniżej 35°C. Objawami hipotermii są dreszcze, senność, oszołomienie, nadpobudliwość, splątanie, spowolniała i niewyraźna mowa, zaburzenia widzenia. W jej następstwie może dojść do zwolnienia akcji serca i oddechu, utraty przytomności, a nawet zgonu. Zapobieganie hipotermii polega na częstym i regularnym spożywaniu posiłków, piciu ciepłych płynów, noszeniu ciepłej i suchej odzieży dobrze izolującej termicznie, utrzymywaniu aktywności fizycznej.

Odmrożenia mogą pojawić się w razie narażenia na temperaturę niższą niż 0°C i dotyczą przede wszystkim skóry (odmrożenie umiarkowane). W ciężkich przypadkach może także dojść do zmian w tkance podskórnej, mięśniowej i kostnej. Dotyczą przede wszystkim palców rąk i stóp, uszów, nosa, policzków. Objawami odmrożenia są: zaczerwienienie skóry, mrowienie, swędzenie, pieczenie. Skóra zmienia swój kolor. Staje się szarawa, jest zimna i stwardniała. W ciężkich stanach może dojść do martwicy tkanek. Aby zapobiegać odmrożeniom należy: nosić ciepłą i suchą odzież, często pić ciepłe płyny, utrzymywać aktywność fizyczną (nie dopuszczając jednak do spocenia), unikać bezpośredniego kontaktu z zimnym podłożem (nie siadać na zimnym) oraz z zimnymi przedmiotami (pracować w ciepłych rękawicach).

Odmroziny skutkują występowaniem powierzchniowego stanu zapalnego. Mogą powstać w razie kilkugodzinnego narażenia na temperaturę 0-15°C w połączeniu z wilgotnym powietrzem. Dotyczą: uszu, nosa, policzków, dłoni, stóp. Objawami ich wystąpienia są: blada skóra, jej odrętwienie i pieczenie, a następnie zaczerwienienie połączone z obrzękiem i świądem. W celu zapobiegania wystąpienia odmrozin należy: stosować suchą i ciepłą odzież, chronić skórę poprzez stosowanie kremów ochronnych, ogrzewać ciało, na bieżąco osuszać skórę.

"Stopa okopowa" to obrażenie skóry występujące w wyniku długotrwałego działania wilgoci w połączeniu z temperaturą w zakresie 0-10°C. Objawami są zaburzenia czucia (najpierw drętwienie, potem ból) oraz zmiana zabarwienia skóry (najpierw czerwona, potem sina). W ciężkich przypadkach dochodzi do zmian martwiczych. Zapobieganie powstaniu stopy okopowej wymaga utrzymywania czystości i suchości skóry stóp, zmiany skarpet nie rzadziej niż co 8 godzin, stosowanie pudru lub talku do stóp, zmiana obuwia i rękawic na suche (źródło: medycynatropikalna.pl).

Ze względu na wagę negatywnych skutków jakie może wywołać praca w narażeniu na warunki atmosferyczne występujące zimą, prawodawca postanowił uregulować zasady organizowania tego rodzaju stanowisk pracy. Z ogólnych przepisów bhp wynika, iż pracownikom zatrudnionym przy pracach wykonywanych na otwartej przestrzeni, w pobliżu miejsc pracy należy zapewnić pomieszczenia wyposażone w urządzenia do podgrzewania posiłków oraz umożliwiające im schronienie się przed opadami atmosferycznymi, ogrzanie się oraz zmianę odzieży (§ 44 załącznika nr 3 do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1996 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, Dz. U z 2003 r. nr 169 poz. 1650 z późn. zm., zwane ogólnymi przepisami bhp). Minimalna temperatura w takich pomieszczeniach powinna wynieść co najmniej 16°C (289 K), a na każdego pracownika najliczniejszej zmiany powinno przypadać co najmniej 0,1 m² powierzchni, przy czym całkowita powierzchnia pomieszczenia nie może być mniejsza niż 8 m². Jeżeli jednak zapewnienie pomieszczeń do ogrzania się jest niemożliwe, należy zagwarantować pracownikom w pobliżu miejsca ich pracy odpowiednio urządzone źródła ciepła (np. koksowniki), przy zachowaniu wymagań ochrony przeciwpożarowej.

Ponadto, zgodnie z art. 237⁷ K.p. pracodawca jest również obowiązany nieodpłatnie dostarczyć pracownikowi odzież i obuwie robocze spełniające wymagania określone w Polskich Normach oraz środki ochrony indywidualnej zabezpieczające przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami. Środki takie muszą spełniać wymagania dotyczące oceny zgodności określone w odrębnych przepisach (art. 237⁶ K.p.). Przy czym do środków ochrony indywidualnej zaliczana jest także odzież, jeżeli ma spełniać funkcje ochronne przed występującymi na stanowisku pracy czynnikami fizycznymi takimi, jak mróz.

Części ciała jakie należy chronić w razie wykonywania pracy na zewnątrz zostały wymienione w Tabeli nr 2 załącznika nr 2 ogólnych przepisów bhp. Są to: twarz, narządy słuchu, drogi oddechowe, dłonie, stopy, skóra. Zatem w razie narażenia na wspomniane czynniki zatrudniający ma obowiązek zapewnić pracownikowi: czapkę, szalik, rękawiczki, ciepłe skarpety, a także ocieplane spodnie, kurtkę oraz buty.