Napoje i posiłki profilaktyczne

Kolejnym obowiązkiem pracodawcy, wynikającym z art. 232 K.p., jest nieodpłatne zapewnienie pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych, odpowiednich posiłków i napojów, jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych. Rodzaje tych posiłków i napojów oraz wymagania, jakie powinny spełniać, a także przypadki i warunki ich wydawania określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279).

Obowiązek zapewnienia posiłków profilaktycznych jest uzależniony przede wszystkim od wysiłku fizycznego, powodującego w ciągu zmiany roboczej tzw. efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej określonych wartości, natomiast napojów - przede wszystkim od temperatury panującej na stanowisku pracy.

Ustalenia stanowisk pracy, na których pracownicy powinni otrzymywać posiłki i napoje, dokonuje pracodawca w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi. Jeżeli u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, pracodawca podejmuje taką decyzję po uzyskaniu opinii przedstawicieli pracowników.

Pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych należy zapewnić jedno danie gorące o wartości kalorycznej około 1.000 kcal, które powinno zawierać 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów, 15% białek.

Posiłki powinny być wydawane w czasie regulaminowych przerw, w zasadzie po 3-4 godzinach pracy. Jeżeli rodzaj wykonywanej pracy lub względy organizacyjne uniemożliwiają wydawanie posiłków, pracodawca może zapewnić w czasie pracy:

• korzystanie z posiłków w punktach gastronomicznych,
   
• przyrządzanie posiłków przez pracownika we własnym zakresie z otrzymanych produktów.

Przygotowywanie oraz spożywanie posiłków i napojów powinno się odbywać przy zachowaniu odpowiednich warunków higieniczno-sanitarnych.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić posiłki pracownikom wykonującym prace:

• związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 2.000 kcal u mężczyzn i powyżej 1.100 kcal u kobiet,
   
• związane z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1.500 kcal u mężczyzn i powyżej 1.000 kcal u kobiet, wykonywane w pomieszczeniach zamkniętych, w których ze względów technologicznych utrzymuje się stale temperatura poniżej 10°C lub wskaźnik obciążenia termicznego wynosi powyżej 25°C, albo wykonywane na otwartej przestrzeni w okresie zimowym, który trwa od 1 listopada do 31 marca,
   
• pod ziemią,
   
• związane z usuwaniem skutków klęsk żywiołowych i innych zdarzeń losowych.

Pracodawca jest zobowiązany do zapewnienia napojów pracownikom zatrudnionym:

• w warunkach gorącego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika obciążenia termicznego (WBGT) powyżej 25°C,
   
• w warunkach zimnego mikroklimatu, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1.000,
   
• przy pracach związanych z wysiłkiem fizycznym powodującym w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny organizmu powyżej 1.500 kcal u mężczyzn i powyżej 1.000 kcal u kobiet,
   
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10°C lub powyżej 25°C,
   
• na stanowiskach pracy, na których temperatura spowodowana warunkami atmosferycznymi przekracza 28°C.

Inaczej niż w przypadku posiłków, napoje powinny być dostępne dla pracowników w ciągu całej zmiany roboczej, a więc nie tylko w czasie regulaminowej przerwy.

Pracodawca ma obowiązek zapewnić napoje w ilości zaspokajającej potrzeby pracowników; powinny one być zimne lub gorące, w zależności od warunków wykonywania pracy. W przypadku pracowników zatrudnionych w warunkach gorącego mikroklimatu (WBGT powyżej 25°C), napoje powinny być wzbogacone o sole mineralne i witaminy.