Ochrona pracy kobiet oraz ze względu na funkcje rodzicielskie

Ochrona pracy tej grupy zatrudnionych obejmuje ochronę ze względu na czas, rodzaj i warunki pracy stosownie do właściwości fizycznych i psychicznych kobiet oraz ochronę zatrudnienia osób sprawujących funkcje rodzicielskie.

Stosownie do art. 176 K.p. w brzmieniu obowiązującym od 3 sierpnia 2016 r., kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią. Do określenia wykazu prac wzbronionych:

• związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym transportem ciężarów,
   
• mogących mieć niekorzystny wpływ ze względu na sposób i warunki ich wykonywania, z uwzględnieniem rodzajów czynników występujących w środowisku pracy i poziomu ich występowania

jest upoważniona Rada Ministrów w drodze rozporządzenia.

Uwaga! Przepis art. 176 K.p. w brzmieniu obowiązującym do 2 sierpnia 2016 r. przewidywał zakaz zatrudniania ogólnie kobiet przy pracach szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla ich zdrowia, upoważniając Radę Ministrów do określenia wykazu tych prac w drodze rozporządzenia. Komisja Europejska uznała go za niezgodny z postanowieniami dyrektywy 2006/54/ /WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (Dz. Urz. UE L 2006.204.23). Jak podkreśliła przepis ten stanowił przeszkodę w zapewnieniu równouprawnienia płci, szczególnie w zakresie dostępu do zatrudnienia. W świetle powyższego, ustawą z dnia 22 czerwca 2016 r. o zmianie ustawy Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1053), dalej nowelą, od 3 sierpnia 2016 r. zmieniono art. 176 K.p., zawężając zakres podmiotowy tego przepisu wyłącznie do kobiet w ciąży i karmiących dziecko piersią. Jak wynika z treści uzasadnienia do projektu noweli, problematyka dotycząca wykonywania przez ogół kobiet prac związanych z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, w tym ręcznym przemieszczaniem ciężarów, zostanie przeniesiona do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych (Dz. U. nr 26, poz. 313 z późn. zm.). Z tym że dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 176 K.p. zachowują moc do dnia wejścia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie zmienionego art. 176 § 2 K.p., nie dłużej jednak niż przez 9 miesięcy od dnia wejścia w życie noweli (art. 4 ust. 1 noweli).

Dotychczas nie wydano nowych przepisów w zakresie wskazanym w poprzednim akapicie. Jednak na stronie resortu pracy (www.mpips.gov.pl) znajduje się projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych. Zakłada się, że wejdzie ono w życie 1 maja br. Do tego czasu obwiązujące pozostaje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 września 1996 r. w sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz. U. z 2016 r. poz. 2057). Obejmuje on następujące rodzaje prac:

• związane z wysiłkiem fizycznym i transportem ciężarów oraz wymuszoną pozycją ciała,
   
• w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym,
   
• w hałasie i drganiach,
   
• narażające na działanie pól elektromagnetycznych, promieniowania jonizującego i nadfioletowego oraz prace przy monitorach ekranowych,
   
• pod ziemią, poniżej poziomu gruntu i na wysokości,
   
• w podwyższonym lub obniżonym ciśnieniu,
   
• w kontakcie ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi,
   
• w narażeniu na działanie szkodliwych substancji chemicznych,
   
• grożące ciężkimi urazami fizycznymi i psychicznymi.

Niektóre z powyższych prac są wzbronione wszystkim kobietom, niektórych natomiast nie mogą wykonywać tylko kobiety w ciąży i w okresie karmienia dziecka piersią.

Zakaz zatrudniania kobiet przy pracach im wzbronionych ma charakter bezwzględny i nie może być uchylony nawet za zgodą pracownicy.